Damat Ferit Paşa
1883 İstanbul
6 Ekim i 923 Nice/Fransa
Kurtuluş Savaşı’na karşı olan tutumuyla tanınan son dönem Osmanlı sadrazamıdır. Sultan Abdülmecid’in kızı Mediha Sultan ile evlenip Şûra-yı Devlet üyeliğine tayin olundu. İki yıl sonra vezirlik rütbesi verildi. Meşrutiyet’in ilânı üzerine Ayan Meclisi üyeliğine getirildi. Padişah Vahdeddin ile anlaşamayan Tevfik Paşa’nın istifası üzerine sadrazamlığa getirildi (4 Mart 1919). Kurduğu kabinede hariciye vekilliğini de üstlendi. İzmir’in işgali sırasında istifa ettiyse de üç gün sonra aynı göreve tekrar getirildi (10 Mayıs 1919). Yurt dışına kaçan İttihat ve Terakki önderlerinden Enver, Talât ve Cemal Paşa’nın gıyaben ölüm cezasına çarptırılmalarına neden oldu. Katıldığı Paris Barış Konferansı’nda başarısızlığa uğradı ve İstanbul’a dönünce istifa etti. Ertesi gün tekrar hükümeti kurmakla görevlendirildi (21 Temmuz 1919) İlk iş olarak Anadolu’daki ulusal hareketi dağıtmak amacıyla Kuvâ-yı Inzibatiye’yi kurdu. Bu sırada Anadolu tamamen Damat Ferit aleyhine döndü; gönderilen haberler Vahdeddin’e ulaştırılmayınca yedi nazır, durumu padişaha bildirerek Damat Ferit’in görevden uzaklaştırılmasını ısrarla istemeleri üzerine 1 Ekim 1919’da Sivas Kongresi’nin toplanmasından hemen sonra istifa eden Damat Ferit, 5 Ekim 1920’de dördünce defa sadrazamlığa getirildi. Göreve getirilişinin altıncı günü, Anadolu’da Kurtuluş Savaşı mücadelesi verenleri asi ve eşkıya olarak ilân etti. Nemrut Mustafa Paşa divanından, Mustafa Kemal ve arkadaşları için idam kararlan çıkarttı. Daha rahat çalışabilmek bahanesiyle padişahtan Meclis-i Mebusanı tatil ettirmek için irade alıp (11 Nisan 1920) hükümeti yenilemek üzere istifa etti. Aynı gün beşinci ve son defa sadrazamlığa getirildi (31 Temmuz 1920). Bu devrede Sevr Andaşması’nı imzaladı (10 Ağustos 1920). 17 Ekim 1920’de istifa etti. 21 Eylül 1922’de Fransa’ya kaçtı ve orada öldü.