Ben hasta bir adamım…(1) Gösterişsiz, içi hınçla dolu bir adamım ben. Sanıyorum, karaciğerimden hastayım. Doğrusunu isterseniz, ne hastalığımdan anladığım var ne de neremin ağrıdığını tam olarak biliyorum. Tıbba, hekimlere saygı duymakla birlikte, şimdiye dek tedavi olmadığım gibi, bundan sonra da böyle bir şey düşünmüyorum. Üstelik boş inançları olan bir insanım hem de tıbba saygı duyacak kadar.(Oldukça iyi bir öğrenim gördüm, boş inançlara inanmamam gerekirdi ama inanıyorum işte.)Hayır, hayır, salt hıncımdan dolayı tedavi olmak istemiyorum.(2) Siz bunu anlayamazsınız ama ne ziyanı var, ben anlıyorum ya! Bu huysuzluğumla kime kötülük edeceğimi açıklamak elimde değil, bunu ben de bilmiyorum; bildiğim bir şey varsa, o da tedaviden kaçmakla hekimlere bir “zarar veremeyeceğim”, olsa olsa bütün zararı kendimin çekeceğidir. Yine de hıncımdan tedavi olmuyorum! Karaciğerim ağrıyormuş, varsın daha beter ağrısın! Epeydir böyle yaşıyorum, belki yirmi yıldır. Şimdi kırkımdayım.
Dostoyevski “Yeraltından Notlar”
İlk üç soruyu metne göre cevaplayınız.
1. Yukarıdaki metne göre hangisi kesinlikle söylenemez?
a) Yazarın gösterişli bir adam olmadığı
b) Hıncının tedavi olmasının önüne geçtiği
c) Yirmi yıldır böyle yaşadığı
d) Karaciğer hastalığına tedavi olmadan meydan okuduğu
Cevap: C Cümlede belki 20 yıldır dendiği için kesinlik anlamı yoktur. A şıkkına gösterişsizin olumlusunu yazdım, soru dikkatli okuyan öğrencilere hitap edecektir.
2. Metindeki altı çizili cümle (1) , ögelerine doğru şekilde nasıl ayrılmalıdır?
a) Özne/Yüklem
b) Özne/Belirtisiz Nesne /Yüklem
c) Yüklem
d) Özne/Zarf Tümleci/Yüklem
Cevap: A Öğrencilerimiz için son derece ayırt edici bir ögelerine ayırma sorusudur. Genelde tamlamaları parçalamaya çalışan çocuklar olacağı için çeldiricim B şıkkındadır.
3.Metindeki altı çizili cümle (2) aşağıdaki hangi cümlenin yapıca özdeşidir?
a) Ya bu deveyi güdeceksin ya bu diyardan gideceksin.
b) Akan su yosun tutmaz.
c) Ak akçe kara gün içindir.
d) Horoz ölür, gözü çöplükte kalır.
Cevap: B Cümlemiz içince fiilimsi olduğundan birleşik cümledir ve buradaki b şıkkıyla (Ak-an) özdeştir,-an sıfat fiildir. Diğerleri bağlı ve basit cümlelerdir. Zor bir soru tipi sayılabilir kanımca.
4. Fantastik romanlar, yazarların penceresinden bizim dünyamıza sunulmuş kurmacalardır bir bakıma lakin biz okuyucular unutuveririz bu ayrıntıyı bir anda. Bu romanları okurken, kendi dünyamızdan kopuveriyor ve onları gerçek hayatın da üstüne çıkarıveriyoruz.
Bu parçada altı çizili sözcükle anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
- Gerçek hayatın da üstünde bir hayat olduğu
- Hayatın çok boyutlu algılanması gerektiği
- Asıl gerçeğin okuduklarımız olduğuna inanma
- Yazılanları çok yönlü bir bakış açısıyla değerlendirme
Cevap: C’dir A şıkkını kendimce güçlü bir çeldirici olduğunu düşünerek yazdım.
5. Kars’ta dağlar gelinliğini giymişken sanki bahar gelmiş kıyılarına Muğla’nın. Cennet gibi kokuyor her yer ve şimdi sarı, mor, pembe kır çiçekleriyle kucaklaştı toprak, dağlar ötelerde pamuk gibi ak mı ak…
Bu parçanın anlatımıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
- Doğanın kişileştirildiği
- Karşıt anlamlı sözcüklerin kullanıldığı
- Bahara özgü betimlemelerden yararlanıldığı
- Devrik cümlelerin anlatımı doğallaştırdığı
Cevap: B Devrik cümlelerin anlatıma akıcılık ve doğallık kattığını kitap okuyan öğrencilerin yapabileceğini düşünerek D’yi çeldirici düşündüm çünkü gözlemlediğim kadarıyla okumayan ve çalışmayan öğrenciler devrik cümleleri anlatım bozukluğu sanmaktalar.
6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir yazım yanlışı vardır?
a) Türk milleti her daim konuk severdir.
b) Eşiyle baş başa vermiş, çocukları hakkında konuşuyorlardı.
c) Bir avuç sıcacık kuru yemişe kim hayır diyebilir ki?
d) Art arda geliyordu Endonezya’dan deprem haberleri.
Cevap: A konuksever birleşik kelimedir. Kuru yemiş ve art arda, baş başa doğru yazılmıştır. Zor sorular kategorisine aldım kendimce.
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bağ fiil ötekilerden farklı bir sorunun yanıtıdır?
a) Aynur teyzem, bebekleri yanaklarını sıkarak severdi.
b) Yarışı kazanmak için kıyasıya mücadele ediyordu.
c) Sahnede hiç çekinmeden rolünü oynadı.
d) Evini taşıdı taşıyalı çok huzurlu.
Cevap: D Diğer şıklardaki bağ fiille oluşturulan zarflar sık-arak, kıy-asıya, çekin-meden durum bildirirken, D şıkkı zamanlama bildirmektedir.
8-11.soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.
8. Ekmekçilik tarihi yaklaşık 8 bin yıl öncesinden insanların hububatı taşlar arasında kırıp ufaladığı ( 1) sonra da bunlara su katıp elde ettiği hamuru yassı bir kaya üzerine yayarak ateşte pişirdiği günlere kadar uzanır. İlkel insan topladığı hububatı ufalardı, aksi takdirde ne çiğneyebilir ( 2) ne de yumuşatmaksızın sindirebilirdi. Ekmekçiliği ve fırıncılığı ilk geliştiren insanların, bir dizi deneme yanılma sürecinden geçtiği kesindir.
Mısırlılar ekmekçilikten keyif alırdı, dahası onlar için ekmek(3) yaşamlarının simgelerinden biriydi. Ekmek Mısırlılar için o kadar önemliydi ki ölenler bundan sonraki hayatlarında da yoksun kalmasınlar diye mezarlarına bir parça ekmek konuyordu(4) Ekmek başlıca gıdaları olduğu gibi maaşlarını da ekmek üzerinden alıyorlardı. Piramitleri inşa edenlere emekleri karşılığında ekmek veriliyordu. Kişinin maddi durumu kaç somunu bulunduğuna göre ölçülüyordu.
Yukarıdaki paragrafa göre aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir?
a) Ekmekçilik tarihi 8 bin yıl önce başlamıştır.
b) Mısırlılara göre en önemli simge ekmekti.
c) Mısır’da zenginlik insanların sahip olduğu ekmek sayısından anlaşılırdı.
d) Mısır’daki halkın çoğu ölümden sonraki hayata inanırlardı.
Cevap: C
9. Parçadaki altı çizili cümle anlam ilişkisi bakımdan aşağıdaki hangi cümleyle özdeştir?
a) Yağmur yağdığı için İstanbul’da trafik yine felç oldu.
b) Akşama deden gelsin, markete gidersiniz.
c) Eski binalar yeni binalardan daha sağlam.,
d) İlaç almak üzere nöbetçi eczane arıyordu.
Cevap: D Amaç-Sonuç Cümlesi
10. Parçadaki “İlkel insan, topladığı hububatı ufalardı.”cümlesinde altı çizili söz grubu cümlenin hangi ögesidir?
a) Nesnesi
b) Zarf tamlayıcısı
c) Öznesi
d) Yer tamlayıcısı
Cevap: A
11. Bu metinde numaralandırılmış yerlerin hangisine herhangi bir noktalama işareti getirilemez?
a) 1 b) 2 c) 3 d) 4
Cevap: Cevap B Ne…ne bağlacı arasına bir noktalama işareti gelemez.
Hazırlayan: Gülay Tuncay